Köklü bir geçmişe sahip olan Fırat Üniversitesi, eğitim-öğretim hizmetine zengin bir kültür hayatı bulunan Elazığ’da başlamıştır. Daha sonra Elazığ’ın ilçeleri başta olmak üzere, Bingöl, Muş ve Tunceli illeri ile Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde yükseköğretim kurumları açarak ve aynı zamanda lisansüstü faaliyetleri ile üniversitelere eleman yetiştirerek Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yükseköğretimin gelişimine önemli katkı sağlayan bir yükseköğretim kurumu haline gelmiştir.
Elazığ’da yükseköğretim, 1967 yılında açılan Yüksek Teknik Okul ile başlamıştır. Aynı yıl içerisinde Ankara Üniversitesi Senatosunun Elazığ’da Veteriner Fakültesinin kurulmasını öngören kararı, Milli Eğitim Bakanlığınca onaylanmıştır. Yüksek Teknik Okul,1969 yılında Elazığ Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi (EDMMA)’ne dönüştürülmüş, Veteriner Fakültesi de 1970 yılında Ankara Üniversitesine bağlı olarak eğitim-öğretime başlamıştır.
Elazığ’daki yükseköğretim kurumları, 11 Nisan 1975’de “Fırat Üniversitesi” adıyla tek bir çatı altında toplanmış ve Veteriner Fakültesi, Fen Fakültesi ve Edebiyat Fakültelerinden oluşan bir yapı çerçevesinde faaliyete başlamıştır. EDMMA ise Mühendislik Fakültesine dönüştürülerek, 1982 yılında kurulan Tıp Fakültesi ile birlikte Üniversite bünyesinde yer almıştır.
Fırat Üniversitesine bağlı olarak kurulmuş olan fakülte, enstitü, yüksekokul ve meslek yüksekokullarının kuruluş yılları ve isimleri şöyledir:
- * 1967 : Yüksek Teknik Okul,
- * 1967 : Veteriner Fakültesi,
- * 1969 : EDMMA (Yüksek Teknik Okul yerine),
- * 1975 : Fen Fakültesi,
- * 1975 : Edebiyat Fakültesi,
- * 1975 : Fırat Üniversitesinin Kuruluşu (Veteriner, Fen ve Edebiyat Fak. ile),
- * 1982 : Mühendislik Fakültesi (EDMMA yerine),
- * 1982 : Tıp Fakültesi,
- * 1982 : Teknik Eğitim Fakültesi,
- * 1983 : Fen Bilimleri Enstitüsü,
- * 1983 : Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
- * 1983 : Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- * 1983 : Bingöl MYO,
- * 1983 : Tunceli MYO,
- * 1983 : Elazığ MYO,
- * 1987 : Bingöl Hayvan Sağlığı Yüksekokulu,
- * 1987 : Muş MYO,
- * 1990 : Sağlık Hizmetleri MYO,
- * 1990 : Sosyal Bilimler MYO,
- * 1992 : Su Ürünleri Fakültesi,
- * 1992 : Teknik Bilimler MYO (Elazığ MYO yerine),
- * 1992 : Keban Süleyman Demirel MYO,
- * 1993 : İlahiyat Fakültesi,
- * 1995 : Elazığ Organize Sanayi Bölgesi Maden MYO (Maden MYO yerine),
- * 1995 : Sivrice MYO,
- * 1996 : Elazığ Sağlık Yüksekokulu,
- * 1996 : Kemaliye Hacı Ali Akın MYO,
- * 1997 : Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu,
- * 1997 : Devlet Konservatuvarı,
- * 1997 : Eğitim Fakültesi,
- * 1997 : İletişim Fakültesi,
- * 1998 : Muş Eğitim Fakültesi,
- * 2001 : Muş Malazgirt MYO,
- * 2006 : Bingöl Ziraat Fakültesi,
- * 2006 : Tunceli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
- * 2008 : Bingöl MYO, Bingöl Ziraat Fakültesi ve Bingöl Hayvan Sağlığı Yüksekokulu, Bingöl Üniversitesine devredildi,
- * 2008 : Kemaliye Hacı Ali Akın MYO, Erzincan Üniversitesine devredildi,
- * 2008 : Muş MYO, Muş Eğitim Fakültesi ve Malazgirt MYO, Muş Üniversitesine devredildi,
- * 2008 : Tunceli MYO ile Tunceli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Tunceli Üniversitesine devredildi,
- * 2009 : İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
- * 2009 : Teknoloji Fakültesi (Teknik Eğitim Fakültesi kapatıldı),
- * 2011 : Fen Fakültesi ile İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi (Fen-Edebiyat Fakültesi kapatıldı),
- * 2010 : Karakoçan MYO,
- * 2010 : Kovancılar MYO,
- * 2011 : Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
- * 2011 : Mimarlık Fakültesi,
- * 2011 : Baskil MYO,
- * 2011 : Yabancı Diller Yüksekokulu,
- * 2013 : Diş Hekimliği Fakültesi,
- * 2014 : Spor Bilimleri Fakültesi (Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu yerine),
- * 2015 : Sağlık Bilimleri Fakültesi (Elazığ Sağlık Yüksekokulu yerine).
2015-2016 Eğitim-Öğretim yılı itibariyle Fırat Üniversitesi bünyesinde;
- 16 Fakülte,
- 3 Yüksekokul,
- 1 Devlet Konservatuarı,
- 9 Meslek Yüksekokulu,
- 4 Enstitü,
- 23 Araştırma Merkezi,
olmak üzere toplamda;
- Lisans, önlisans eğitiminde 254 bölüm (1.öğretimde 188, 2.öğretimde 66),
- Yüksek lisans, doktora eğitiminde 95 anabilim dalı,
- 40 bin 664 öğrenci,
- 1790 Öğretim Elemanı (899 Öğretim Üyesi, 891 Öğretim Üye Yardımcısı),
- 1531 İdari personel,
ile eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.